Tekenen van stress en ongemak bij katten

Omdat we zulke toegewijde en attente verzorgers zijn, hebben we vaak het gevoel dat we onze katten het beste kennen. Wij zijn doorgaans degenen die het meest vertrouwd zijn met hun gedragskenmerken, voorkeuren, antipathieën en eigenaardigheden. En hoewel voor het onbekende, ongetrainde oor de verschillende manieren van miauwen en spinnen van onze geliefde poezebeesten misschien hetzelfde klinken, suggereert onderzoek dat wij als eigenaren degenen zijn die het beste in staat zijn om hun verschillende betekenissen te ontcijferen.

Tegelijkertijd maken katten het ons echter niet altijd even gemakkelijk bij het overbrengen van hun gevoelens. Hoewel sommige katten veel expressiever zijn dan andere, zijn alle huiskatten nauw verwant aan hun wilde (en meestal niet zo sociale) voorouders. Deze wilde katten moeten doorgaans duidelijke tekenen van ziekte en pijn maskeren om te voorkomen dat ze een gemakkelijk doelwit worden voor roofdieren en andere concurrenten.

Daarom hebben onze huiskatten waarschijnlijk soortgelijke ‘maskerende’ vaardigheden geërfd en kunnen ze subtiel zijn in het uiten van hun gevoelens. Dit betekent dat veel van de verschillen in hun gedrag die mogelijk verband houden met hun stress of ongemak gemakkelijk over het hoofd kunnen worden gezien of verkeerd kunnen worden geïnterpreteerd.

Soms kan hetzelfde (of zeer gelijkaardige) gedrag verschillende dingen aangeven over de onderliggende emotionele toestand van de kat, afhankelijk van het andere gedrag dat hij/zij op dat moment vertoont, of de specifieke context.

Laten we bijvoorbeeld het ‘langzame knipperen’ nemen. We zien vaak dat katten ‘langzaam knipperen’ (een reeks halve oogknipperingen, waarbij de oogleden naar elkaar toe bewegen, maar waarbij de ogen niet volledig worden gesloten) wanneer we ze recht in de ogen kijken. In veel gevallen gaan deze langzame knipperingen gepaard met een ontspannen gezichtsuitdrukking, lichaamshouding en misschien een kat die ons met opgeheven staart nadert. In deze situaties wil de kat waarschijnlijk graag communiceren, en het is geen wonder dat dit langzaam knipperende gedrag vaak wordt gezien als een kat die ons in wezen groet.

Soms kunnen katten echter op een soortgelijke manier naar ons knipperen terwijl ze een gespannen gezichtsuitdrukking en lichaamshouding hebben. Ze lijken misschien een beetje ‘verstijfd’ of proberen actief weg te gaan. In deze context voelt de kat zich zeer waarschijnlijk ongemakkelijk in onze aanwezigheid en probeert hij feitelijk interacties met ons te vermijden.

Daarom kan het op de juiste manier interpreteren van het gedrag van een kat een behoorlijke uitdaging zijn, vooral als we ons alleen concentreren op één gedraging van een kat (zoals knipperen) in plaats van op een holistischere manier naar het gedrag van de kat te kijken (d.w.z. hun houding en ander gedrag dat ze mogelijk op hetzelfde moment vertonen). Gelukkig zijn er nog steeds tal van (zij het subtiele) signalen waar we gezamenlijk op kunnen letten, die ons helpen ervoor te zorgen dat we correct interpreteren hoe ze zich op dit moment kunnen voelen, en ervoor zorgen dat we geen signalen missen dat ze gespannen zouden kunnen zijn of zich ongemakkelijk voelen.

10 tekenen dat een kat zich ongemakkelijk voelt: 

Wanneer de staart doorgaans in een horizontale positie van de grond wordt gehouden of zich dichtbij de grond bevindt of zich op de grond bevindt. Dit is vaak een teken van conflict, irritatie of frustratie.

Vaak wanneer een poot bewegingloos en een paar centimeter van de grond wordt gehouden. Dit kan betekenen dat de kat zich onzeker voelt of in conflict is over een situatie en niet helemaal zeker weet wat hij nu moet doen.

Dit kan ook worden gezien als het ‘trillen’ van de vacht. Dit gebeurt meestal wanneer een kat wordt geaaid of geknuffeld, als hij/zij dit overstimulerend vindt of anderszins niet prettig vindt. Het kan ook gebeuren als een kat niet wordt aangeraakt, maar zich anderszins ongemakkelijk voelt in de nabijheid van een persoon of misschien een andere kat.

 
De kat schudt kort met zijn kop of lichaam, meestal slechts één keer. Dit gedrag kan ook optreden na sociale interacties waarbij de kat zich een beetje ongemakkelijk voelt. 

De kat beweegt kort met zijn tong over zijn neus, maar niet als reactie op het feit dat hij net iets lekkers heeft genuttigd. Let dus op dit gedrag buiten de maaltijden om. Mogelijk zie je het neuslikken ook in combinatie met signalen 4 en 6.

Een korte, snelle verzorgingsbeurt die een beetje ‘buiten de context’ lijkt en de kat lijkt eerder alert dan ontspannen wanneer hij/zij dit doet.

Dit kan gepaard gaan met een geeuw als we ze rechtstreeks aankijken, maar ze voelen zich onzeker over de aandacht.  

Dit kan gebeuren als wij (of een andere kat) in de buurt zijn. Hier proberen katten verdere interacties te vermijden omdat ze zich ongemakkelijk voelen. 

Als je kat lijkt te 'verstijven' of een beetje stil wordt, en hierbij vaak een gespannen of alerte houding aanneemt, is dit wellicht het punt waarop de kat de 'drempel' heeft bereikt om goed met een situatie om te kunnen gaan en zich nu angstig, in conflict of in de war voelt, of zich over het algemeen ongemakkelijk voelt tijdens sociale situaties. Als dit gedrag optreedt tijdens het aaien, kan dit worden gevolgd door het uithalen of bijten van de kat om je te vertellen dat je moet stoppen!

Gedraaide oren kunnen betekenen dat de kat gefrustreerd is, terwijl oren die een platter uiterlijk krijgen, duiden op stress of angst. Oren die zowel gedraaid als plat lijken, kunnen erop wijzen dat de kat erg bang is, maar ook bereid is zichzelf te verdedigen als dat nodig is.

Als je tekenen opmerkt dat je kat zich ongemakkelijk voelt, probeer dan de oorzaak te achterhalen en op te lossen. Het gebruik van FELIWAY Optimum kan hierbij ondersteuning bieden. Het creëert een rustige omgeving, helpt je kat rustig te blijven en helpt hem of haar omgaan met stressvolle situaties. Raadpleeg altijd je dierenarts en controleer of er eventuele onderliggende gezondheidsproblemen zijn die hieraan kunnen bijdragen.